Ege mutfağının en önemli duraklarından biri olan İzmir, zengin ve doyurucu içeriği ile tüm Türkiye’nin ilgiliye takip ettiği bir şehir. İzmir’in meşhur lezzetler listesi de oldukça uzun. Türlü çeşitte ot yemekleri, Girit mezeleri, taze balık sofraları, boyozu, Bergama tulumu, kumrusu bu listenin öne çıkan lezzetleri. Saydıklarımızın ötesinde İzmir’in bir de çöp şiş, sakatat, midye dolma ve atom gibi sokak lezzetleri var. İzmir’de yiyebileceğiniz birbirinden lezzetli tatlılar ve tatlı atıştırmalıkları bulunuyor. Şehir merkezinde ve ilçelerinde hemen her pastane ve tatlıcılarında bulabileceğiniz lokma, badem ezmesi, un kurabiyesi, damla sakızlı kurabiye, kaymaklı dondurma, samsades, lorlu kurabiye ve mandalina tatlısı İzmir’de tadına bakabileceğiniz tatlılardır.
İzmir’in meşhur sokak tatlısı olan Şambali, İzmir’in her köşesinde bulunan seyyar satıcılar tarafından satılan enfes bir tatlıdır. İzmir’in yöresel tatlıları arasında önemli bir yere sahip olan şambalinin en güzeli İzmir’de Kemeraltı Çarşısı’nda yenmektedir. Görünüş itibari ile revaniye benzese de tadına baktıktan sonra farkı anlaşılan bu tatlı, kek ve şerbetin harika birleşimi ile hazırlanmaktadır. Arasına konulan kaymak ve üzerine eklenen badem lezzetini doruklara çıkarıyor.
Bol şerbetli bir lezzet söz konusu iken hikâyesinin de tatlı olmasını bekleriz ancak şambali için tam tersi söz konusu. Şambalinin macerası zorlu şartlarda ortaya çıkan olağanüstü bir lezzet yolculuğuyla başlamaktadır. “Şam tatlısı” olarak da bilinen şambalinin sanılanın aksine Ortadoğu ile pek bir bağlantısı yoktur diyebiliriz. Şöyle ki Osmanlı’da Balkanlar’ı etkisine altına alan milliyetçilik akımıyla beraber oluşan kargaşadan sonra yurtlarını terk etmek zorunda kalan göçmenler revani tatlısının eşsiz lezzetini ve tarifini yanlarına katıyorlar ve Türkiye’ye geliyorlar. O sırada Hicaz – Yemen cephesinde savaşın iyiden iyiye körüklenmesi sebebiyle de o bölgeyi terk etmek zorunda kalan göçmenler ise İzmir’e gelerek yanlarında Halep tatlısını getiriyorlar. Savaş kendini her alanda hissettirmeye başladığı vakitler ise halk için yiyecek bir şeyler bulmak bile oldukça zorlaşıyor. Maddi imkânsızlıklar ve yeterli gıdaya ulaşamamaktan ötürü elde kalan malzemeler ile bir şeyler yapmaya karar veren İzmir sakinleri, yine ünlü bir tatlı olan revaninin içinde fazlaca kullanılan yumurta ve unu çıkarıp Halep tatlısındaki o yoğun ve gevrek kıvamı yakalamayı başarıyorlar. Oldukça sevilen ve yaygınlaşan bu tatlıya da ‘şambali’ adını veriyorlar. Daha sonraları cumhuriyetin ilk yıllarında bu tatlı İzmir’de üç tekerlekli, pirinç çerçeveli arabalarda satılmaya başlanıyor. Üstelik tatlının satışını yine tatlının mimarlarından birileri olan Balkan göçmenleri gerçekleştiriyor. Sonraki yıllarda ise İzmir’in Balkanlardan daha da göç alması ile epey ünlenen bu lezzetli ve düşük maliyetli tatlı günümüze gelmeyi başarmış en ilgi gören lezzetlerden biri olmayı başarıyor.
