“Senin problemlerin var.”

“Sen çıldırmışsın.”

“Fazla alıngansın.”

“Gereksiz tepki veriyorsun.”

“Seninle ilgili bir sorun var.”

“Her şeyi fazla dramatize ediyorsun.”

“Böyle bir şey asla yaşanmadı, uyduruyorsun.”

“Ben niye yalan söyleyeyim?”

“Hepsini seni sevdiğimden yapıyorum.”


Bu cümleler size tanıdık geliyor mu? Eğer tanıdık geliyorsa ‘gaslighting’e maruz kalmış bir mağdur olabilirsiniz.

Merriam-Webster adlı online sözlükte arayanlarının sayısı 2022'de yüzde 1740 artınca ‘gaslighting’ kavramı sözlük tarafından yılın kelimesi olarak seçildi.

Gaslighting bir psikolojik manipülasyon ve bir taciz yöntemidir. Duygusal bir ilişkide, ailede ya da iş yerinde yaşanabilir.

Kelime kökenine baktığımızda 1938 yılında oynanan Patrick Hamilton’un yazdığı Gas Lighing (Gaz Lambası) adlı tiyatro oyunu karşımıza çıkıyor.

Gas Lighting adlı oyunda erkek karakter eşini deli olduğuna inandırmaya çalışırken, eşi ise oyundaki gaz lambasının sönmesiyle yaşadıklarının gerçek olmadığını fark ediyor.

Gas Lighting, kabaca bir sanrıya zorlama olarak açıklanabilir.

Gaslighting’e maruz kalan birey, yavaş yavaş işlenen şüpheyle birlikte aslında gerçek olmayan şeyleri gerçekmiş gibi görebilir, algı ve yargılarını sorgular, kendinden şüpheye düşecek hale gelir.

Bu manipülasyon, aslında doğruluğuna inandığınız bir anı tekrar düşündüğünüzde farklı yorumlamanıza neden olur, yaşadıklarınızın tersini yaşadığınıza bir süre sonra inandırır.

Gaslighting’i uygulayan kişi, karşısındakini kendine bağımlı hale getirir, kişinin ilişkide özgüven eksikliği yaşamasına neden olur ve zamanla suçluluk hissi oluşturup ilişkiyi bitirmesini engeller.

Yavaş yavaş işlenen bu manipülasyonun dört tekniği vardır. Bunlar; vazgeçme, karşı koyma, yönlendirme ve inkardır.

Vazgeçme yönteminde istismarcı sizi dinlemeyi reddeder.

Karşı koyma yönteminde yaşadığınız olayı/anı sorgulatır.

Yönlendirme tekniğinde istismarcı konuyu değiştirmeye çalışır.

İnkar yönteminde ise yaşanan anı, söylenen sözü, karşılaşılan durumu unuttuğunu söyleyerek inkar ve yalan yoluna başvurur.

İkili ilişkilerde ise gaslighting üç aşamada gerçekleşir. İlk aşamada istismarcı birey muhteşem bir ilişkileri olduğu algısını yaratır.

İkinci aşamada mağdur, sorunlu, beceriksiz bir kişiye evriltilir.

Son aşamada ise mağdur terk edilir ve kendini sürekli özür dilerken bulur. İstismarcı ise yeni arayışların içine girer.

MAĞDUR OLDUĞUNUZU NASIL ANLARSINIZ?

Her zaman özür dileyen konumundaysanız,

"Fazla hassas" olmakla eleştiriliyor, kendini bundan dolayı suçlu hissediyorsanız,

Duyulmadığınızı ve çaresiz olduğunuzu düşünüyorsanız,

hisleriniz görmezden geliniyor ve karşınızdaki kişiden sıkça "Sen çıldırmışsın”, "Bunları uyduruyorsun" cümlelerini duyuyorsanız,

Karşınızdakinin davranışı nedeniyle kendinizi sürekli sorguluyorsanız,

Yaptığınız her şeyin yanlış olduğunu hissediyorsanız,

İlişkinizin içinde kendinizi sıklıkla gergin ve güvensiz hissediyorsanız,

Gerçekte kim olduğunuzu unutmaya başladığınızı hissediyorsanız,

Yolunda gitmeyen durumun tek sebebini kendiniz olarak görüyorsanız ‘gaslighting’e maruz kalıyor olabilirsiniz.

Kısaca gaslighting, birinin sizi üzüp sonra da bunun için sizi suçlamasıdır.

Duygusal manipülasyona uğradığınızı düşünüyorsanız psikologlardan, ailenizden ve arkadaşlarınızdan destek alabilirsiniz.

***

Şiddete maruz kalıyorsanız yalnız olmadığınızı unutmayın.

Şiddet mağduruysanız ya da mağdur birini tanıyorsanız 112 Acil Çağrı Merkezi, ALO 183 Sosyal Destek Hattı, 0 (212) 656 96 96 – 0 (549) 656 96 96 Aile İçi Şiddet Acil Yardım Hatları ve Bursa Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi’nin (ŞÖNİM) 0224 223 03 68 numaralı hattından destek alabilirsiniz.

Şiddete maruz bırakılıyorsanız veya bırakılan birini tanıyorsanız, Emniyet Genel Müdürlüğü’nün Mobil Kadın Destek Uygulaması olan KADES ve Türkiye Vodafone Vakfı Mobil Uygulaması olan Kırmızı Işık uygulamalarını telefonunuza indirebilirsiniz.