Ülke olarak yeni tip koronavirüsle tanışmamız ve mücadele etmemizin 240. günü; yani 7 ay 26 gün...
Bursa’da görev yapan bir doktor arkadaşım tarafıma gönderdiği yeni tip koronavirüs havada nasıl yayılır bilgilendirmeyi sizlerle de paylaşmak istedim.
Bulaşma riski iç mekanlarda en yüksektir ve bulaşma riski ancak aerosoller (Virüsü taşıyan küçük çaplı damlacıklar) ile mücadelede mevcut tüm önlemlerin uygulanmasıyla azaltılabilir.
Oda örneğinde bir odada bulunan kişilerin hastalığı kapma olasılıkları ve hangi koşullarda bu riskin azalacağı anlatılmıştır.
Bir evde altı kişi toplanır, biri enfektedir. (İspanya'da kaydedilen koronavirüs salgınlarının yüzde 31'i özellikle aile ve arkadaşlar arasında yapılan toplantılardan kaynaklanmaktadır).
Metodolojide açıklanan bilimsel modele göre, altı kişi dört saati birlikte yüksek sesle konuşarak ve maske takmadan geçirirse hepsi enfekte olacaktır (Güvenli mesafeden bağımsız, yani hastaya yakın veya hastadan uzak olmak önemsiz).
Aynı dört saatlik süre içinde maske takılırsa (Gerçek yüz maskeleri, Meltblown filtresi olanlar), dört kişi enfeksiyon riski altındadır. Yani dört saat kalınıyorsa gerçek maskeler bile tek başına enfeksiyonu önlemez.
Ama aynı grup gerçek yüz maskesi kullanırsa, toplanma süresini dört saat yerine iki saate indirirse ve oda sürekli havalandırılırsa enfeksiyon riski yüzde 1'in altına düşmektedir.
İletim nasıl çalışır? Daha da önemlisi, bunu nasıl durdurabiliriz?
Sağlık yetkilileri koronavirüs bulaşmasının başlıca yolunu şöyle tanımladılar:
Enfekte kişinin yakınında duran insanların gözlerine, ağzına veya burnuna ulaşabilen konuşma veya öksürükten kaynaklanan küçük bulaştırıcı parçacıklar ile.
Hastalık taşıyan organizmaları üstünde barındıran ve bunların canlılara bulaşmalarına sebep olan cansız objelere “Fomit” denmektedir (Örneğin üzerinde aktif virüsleri taşıyan plastik, cam, metal objeler). ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), fomitlerdeki virüsler nedeniyle hastalığa yakalama riskinin çok az olduğunu bildirmiştir (Bilinenin, kabul edilenin aksine). Avrupa Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (ECDC) ise fomit kaynaklı tek bir Covid-19 vakası saptanmadığını bildirmiştir.
Sonuç olarak, kızamık kadar bulaşıcı olmasa da, bilim adamları artık aerosollerin (100 mikrondan daha küçük çapta olup havada saatlerce asılı kalabilen solunum damlacıkları, bulaşıcı parçacıklar) bulaştırıcı olduğunu kabul ediyorlar. Aerosoller ağızdan çıktıktan sonra havada asılı kalıp birikmeye başlar ve havalandırması olmayan kapalı bir odada birikmeyi sürdürür (tıpkı havalandırması olmayan bir mekanda sürekli sigara içilmesi gibi).
Nefes alma, konuşma ve bağırma
Pandeminin başlangıcında, öksürdüğümüzde veya hapşırdığımızda dışarı attığımız büyük damlacıkların ana bulaşma aracı olduğuna inanılıyordu. Ama bu büyük damlacıklar yer çekimi nedeniyle yere çabucak düştüğü için havadan bulaşma olasılığı düşük zannediliyordu, hatta bu nedenle WHO başlangıçta hata yapmış ve maske kullanımını önermemiştir. Artık en tehlikeli ve belki de tek bulaş yolunun hava yoluyla olduğunu biliyoruz. Bilim adamları, maske takmayan, maskeyi uygun takmayan veya sahte maske takan enfekte kişilerin, beş metre yarıçapları içinde bulunan diğer kişilere virüsü bulaştırabileceğini göstermiştir.
Koronavirüsten korunmak elimizde.
Koronavirüs öldürmez tedbirsizlik öldürür...
