Aslı Yeşilyurt
Hubert Selby’nin aynı isimli romanından 2000 yılında beyaz perdeye uyarlanan, başrollerini Ellen Burstyn, Jennifer Connelly, Marlon Wayans gibi isimlerin paylaştığı dram/trajedi dalının en iyi filmleri arasında gösterilen Bir Rüya İçin Ağıt filmi, dram türünün en iyi örneklerinden biri olarak biliniyor. Peki bu dram tarzında üretilen film içeriklerinin özellikleri nelerdir? Bir Rüya İçin Ağıt filminin konusu nedir? Filmin karakterleri ve sinematografisinin vermek istediği mesaj nedir? İşte Bir Rüya İçin Ağıt filmine dair detaylı inceleme…
Dram filmleri, film türleri içinde en geniş kapsamlı olan türdür. İnsana dair her şeyi konu edinebilir. Karakterler toplumun her kesiminden ve sıradan insanlar olarak görülür. Günlük yaşantıda karşılaşılabilen nitelikleri vardır. Günlük hayatın içinden, sıkça karşılaşılabilen, belirli bir toplumsal durumu konu edinen filmlerdir. Konusunu günlük yaşamdan, tarihin içinden alır. Amacı ise ortaya bir olağanüstü olay koyarak karakterleri bu durumla mücadele ettirmek ve bu mücadele sırasında ne gibi sorunlar çıktığı, nasıl sorular sorulduğunu, karakterin hangi noktaya nasıl ve neden geldiğini anlatmaktır. Karakterin bu mücadelede yenik düşmesi veya üstün gelmesi önemli değildir.
Bu tür filmlerde, gerçek mekanlara, gerçek yaşam koşullarına yer verilir. Bu tür filmler bize karakterin en iyi halini ve en kötü halini yalınlıkla gösterir.
Türün işlediği konular genellikle sosyal problemler, adaletsizliklerdir. Örneğin, alkol ve uyuşturucu bağımlılığı, ırk ve din ayrımcılığı, yoksulluk, akıl hastalıkları, kadına karşı uygulanan şiddet gibi konular sıkça görülür. Dram filmlerinde bu tarz sosyal sorunlardan dolayı dışlanan karakter veya kesimler sıkça görülür. Bu tür filmler, sosyal problemleri gerçekçi bir şekilde gösterir. Darren Aronofsky’de bu sosyal problemlerden biri olan bağımlılığı 2000 yılı yapımlı Bir Rüya İçin Ağıt filminde başarılı bir şekilde işlemiştir. Bağımlılığın sadece uyuşturucu değil birçok şey olabileceğini gösteren, neye ne kadar bağımlı olduğumuzu sorgulamamızı sağlayarak toplumun genelini kapsayan bir sorunu önümüze getirmiştir. Bir farkındalık yaratmakta oldukça başarılıdır. Dram türünü barındıran film, bu dört karakterin mücadelelerini, sorunlarını, hangi kararlar ile hangi noktalara geldiklerini en etkileyici bir şekilde bize gösterir. Karakterler bu mücadelede yanlış kararlar vererek galip gelememiştir. Bu durum filmin içerdiği türün özelliği olarak gerçekliği bir kez daha gösterir. Filmin içinde sıkça duyduğumuz ‘bir kazanan var’ cümlesi filmin bize vermek istediği mesajı belirtir. Filmin içindeki karakterler bir şey kazanamamış olsalar da izleyici açısından söylenen bir cümle olmuştur. Film, toplumda var olan sorunları, gerçekçi bir şekilde, toplumun içinde var olan, her an görebileceğimiz karakterlerle izleyiciye göstermiştir. Bu izleyici açısından kazanılan bir farkındalıktır.
· FİLMİN KARAKTERLERİ
Film oldukça psikolojik bir anlatımla çeşitli bağımlılıkları konu almaktadır. Film psikolojik, sosyolojik temeller içermektedir.
Filmin karakterleri Sara, Harry, Marion ve Tyrone filmin ilk evresinde oldukça sakin karakterli görünmektedir. Sara Goldfarb, kocası öldükten sonra yalnızlık çeken, oğlu Harry’den başka kimsesi olmayan, tüm vaktini televizyon başında geçiren bir anne karakteridir. Eşinin ölümü onu çok etkilemiş, ne ev ile ne de oğluyla ilgilenmez olmuştur. Yönetmen film ilerledikçe onun ilaç ve televizyon bağımlılığını ve bununla mücadele etme çabalarını gösterecektir.
Harry Goldfarb ise başına buyruk, serseri, hayata dair hiç planı olmayan, uyuşturucu bağımlısı bir gençtir. Kısa yoldan para kazanma ve zengin olma hayali içindedir. Bir süre işler istediği gibi gider ancak bu dönem kısa sürer ve içinden çıkılmaz hal alır.
Tyrone Love, tıpkı arkadaşı Harry gibi güçlü ve zengin olup kendini ispatlamak isteyen bir karakterdir. Çok sevdiği annesinin hatırasıyla güç bulmaktadır. Annesi hayatta olmasa da tek istediği bir gün başarılı olup onu memnun etmektir.
Marion Silver ise hayali moda evi açmak olan genç bir kızdır. Bu hayaline sevgilisi olan Harry ile girdiği yoldan ulaşmayı ister. Daha sonra ise istemediği başka yollara sürüklenir.
Filmin başında statik olan, sıradan hayat süren karakterler seçtikleri yol çerçevesinde dinamik hale gelmektedir. Bu durum onların çizdiği yolda en iyi ve en kötü hallerini görmemizi sağlamıştır. Karakterlerin bağımlılıkları uğruna asla yapmayacakları şeyler yaparken görmekteyiz. Açıkça görülür bir değişim sürecinden geçerler. Bu durum da filmi etkili kılan diğer bir özelliktir.
· FİLMİN KONUSU
Filmin konusu dram türünün özelliklerini yansıtarak gerçek hayatın içinden, sıkça karşılaştığımız ve toplumsal bir sorunu anlatmaktadır. Günümüzde birçok insan herhangi bir şeye bağımlıdır ancak bunu fark edemez. Film bu farkındalığı yaratmaktadır. Karakterlerin en iyi ve en kötü halini bu bağımlılık etkisiyle görmekteyiz. Filmin akıllarda unutulmaz yer edinmesi, etkileyiciliğinin sorgulanamaz olması belki de bu gerçekçiliğinden gelmektedir.
Filmdeki dört ana karakter de bir çeşit bağımlılık içerisindedir. Filmin ilk evresi tüm karakterler için sıradan geçmektedir. Anne rolündeki Sara Goldfarb, bir televizyon programına katılma teklifi alır. Bu programa en sevdiği ancak artık eskisi kadar zayıf olmadığı için ona olmayan kırmızı elbisesiyle gitmek ister. Bu elbiseyi tekrar giyebilmek için diyet ilaçlarına kullanmaya karar verir. Artık hayattaki tek amacı o elbiseyi giyebilmektir. Filmin diğer evrelerinde kullandığı ilaç ve televizyon onun bağımlılığı haline gelmektedir. Filmin diğer karakterleri için de ilk evre oldukça iyidir. Üç arkadaş olan Harry Goldfarb, Marion Silver ve Tyrone Love uyuşturucu bağımlısıdır. Harry ve Marion büyük ve etkili bir aşk yaşamaktadır. Daha fazla uyuşturucu alabilmek için birlikte savaşırlar. Bunun için para bulma çabaları sıradan geçmektedir. Zaman içinde bu işin ticaretini de yapmaya başlayarak para kazanmaya başlarlar. Ama çok geçmeden her şey kötü gitmeye başlar. Filmin ikinci evresi de güzel geçmektedir. Üç arkadaş her şeyi yoluna sokmuş, girdikleri uyuşturucu kartelinde ekonomik olarak iyi bir şekilde yaşamaktalardır. Karakterler açısından yükseliş evresi burasıdır. Gençler para kazanmakta, Sara da hayalini kurduğu elbiseye girebilme yolunda kilo vermektedir. Üçüncü evre ise zorlukların başladığı evredir. Türün niteliğinden gelen mücadele içine girme kısmı bu durumdan sonra oluşur. Karakterlerin önlerine çıkan durumlar sonucunda ne gibi kararlar alıp, ne gibi sorunlar çıkaracaklar ve onlarla nasıl mücadele edecekleri filmin üçüncü evresinde başlar. Yaşanan sıkıntılar ard arda gelir. Sara kullandığı ilaçları sonucunda uyumamaya, halüsinasyonlar görmeye ve yemek yememeye başlar. Bilincini kaybetmeye başlayan Sara, delirme aşamasına gelmektedir. Üç arkadaş ise ticaretini yaptıkları uyuşturucunun alımı sırasında bir cinayet işlenir ve Tyrone karakteri hapse girer ve diğer arkadaşları onu kurtarmak için birikmiş paralarını kullanır. Bu durum sonucunda hem parasız hem uyuşturucusuz kalırlar. Daha sonra bu kaybı düzeltmek için yeni maceralara atılırlar ancak bu durum hayatlarını kökten değiştirmeye gider. Harry bu sıkıntılar sonucunda daha farklı şeyler kullanmaya başlar. Marion, uyuşturucu alabilmek için bedeninden, Harry de kendinden ödün verir. Son evrede ise karakterler tamamen eski hayatlarına veda etmişlerdir. Harry, uyuşturucu enjekte etmekten kolunu kaybetme yolundadır. Arkadaşı Tyrone ile Florida’ya yaptıkları bir yolculuk sırasında kötüleşerek bir hastaneye gider ve burada ikisi de tutuklanır. Annesi Sara ise gördüğü halüsinasyonların etkisiyle buzdolabının ona saldırdığını sanarak evden kaçar. O da garip hareketlerinden dolayı hastaneye götürülür.
Filmin sonunda dört karakter de rüyalarına, amaçlarına ulaşmak uğruna yanlış yollarda mücadele ederken edindikleri bağımlılıkların kurbanı olur. Harry kolunu, Tyrone özgürlüğünü, Marion bedenini ve Sara da aklını kaybeder.
Filmin ikinci evresi olan rüya evresidir. Her şey yolunda gitmektedir. Ancak bu rüya evresi için bir ağıt ödeme zorunluluğunu ilerleyen sürelerde gösterilir. Karakterlerin hayatın içinde olan kişileri yansıttığı düşünülürse bu durum filmin gerçekçiliğini artırmıştır.
· SİNEMATOGRAFİ
Film, sinematografi açısından oldukça etkilidir. Belki de filmi en unutulmaz ve etkili yapan şey bu görüntüler olmuştur. İzleyicinin karakterlerle bütünleşmesi, onların çektiği acıları hissetmesini sağlamak filmi unutulmazlar arasına koymuştur. Bu etkiyle izleyici, dört karakterin de içinde bulundukları durumu kolayca hissedebilmektedir.
