Geçen yazımda Zootropolis filmini 1. ve 2. filmi üzerine bir şeyler yazmıştım. İki filmi de çok beğendim. Serinin ilk filmi yayınlandığında tüm dünya da olduğu gibi Amerika’da da çok konuşuldu. Bu konuşma filmin başarısının yanı sıra senaryosunun çalıntı olduğu da konuşulanların arasındaydı. Peki, bu çalıntı meselesi tam olarak neydi?

Çalıntı senaryonun sahibi; Gary Wayne Goldman. Goldman, Amerikalı bir film yapımcısı, yönetmen, animatör, yazar ve seslendirme sanatçısıdır. Goldman, aslında ülkemizde de çok izlenen birçok filmin yapımcılığını, senaristliğini ve yönetmenliğini yapmış biri. “Küçük Çin’de Büyük Bela – Anastasia – Azınlık Raporu – Gerçeğe Çağrı – Next” gibi filmler, bilinen filmlerden bazıları. Yani iddiayı dile getiren kişi öyle gelişi güzel bir kişi değil.

Gary Wayne Goldman, Disney’in Zootropolis filminin senaryosu ve karakterlerini kendisinin Disney’e 2000 yılında sunduğu aynı isimli projeden çaldığını iddia etmişti. Disney’e Oscar ve Altın Küre kazandıran film hakkında bir dava açan Goldman, 2000 yılında eski Disney temsilcilerinden David Hoberman’la toplantı yaptığını ve Zootopia isimli, tüm karakterleri insanlar gibi davranan hayvanlar olan bir film projesi sunduğunu dile getirdi. O dönem kabul edilmeyen projesini, 2009 yılında bir başka Disney yapımcısı Brigham Taylor’a sunan Goldman, stüdyodan yine bu projeyle ilgilenmedikleri yanıtını almış. Aynı stüdyonun geçtiğimiz yıl yayınladığı Zootopia filminin isminden senaryosuna, karakter tasarımlarına birçok detayının kendisinden çalındığını öne süren Goldman, bu tezini tüm kamuoyu ile paylaştı. Disney’in yaptığı açıklama da iddiaların asılsız olduğu yönünde. Filmin yakaladığı başarının gölgelenmeye çalışıldığını söylemiştiler.

Goldman, Ağustos 2000'de "Looney" adlı bir canlı aksiyon filmi için senaryo taslağını Amerika Yazarlar Birliği Batı Şubesi'ne kaydettirdiğini iddia ediyor. Davaya göre, "Looney", animasyonlu bir "Zootopia"yı da içerecek olan "Zootopia" serisinin ilk filmi olacaktı. Goldman'ın konsepti, karmaşık bir insan toplumunu yansıtmayı amaçlayan çizgi film hayvan dünyası yaratan bir insan animatörü içeriyordu. Goldman, Disney'in "Zootopia" filmindeki karakterlere çarpıcı derecede benzeyen karakterler geliştirmek için bir animatör tuttu.

Goldman'ın versiyonunda, sevimli ve iyimser ama ciddiye alınmayan ve ayrımcılığa uğrayan Mimi adında bir sincap yer alıyor. Goldman, karakterin "Zootopia"daki tavşan polis Judy'ye çok benzediğini iddia ediyor. Goldman ayrıca, toplumdan dışlanmış, alaycı bir sırtlan karakteri olan Roscoe'yu da geliştirdi ve bunun da "Zootopia"daki tilki Nick'e benzediğini öne sürüyordu.

Goldman'ın versiyonunda, çizgi film dünyasına, Goldman'ın Disney'in "Zootopia"sındaki polis şefi Bogo'ya benzettiği baskın bir boz ayı olan Griz liderlik ediyordu. Goldman ayrıca Disney versiyonundaki Gazelle'nin kendi çitası Cha'dan esinlenerek yaratıldığını iddia ediyor.

Dava dilekçesinde, her iki projenin de hayallerine ulaşmak ve kalıplaşmış yargıları aşmak gibi benzer temaları işlediği iddia ediliyor. Goldman ayrıca "Zootopia"nın kendi projesinin konusunu neredeyse birebir kopyaladığını iddia ediyor.

Her iki projede de kahraman eve döner ve eski zorbalarıyla karşılaşır; bu da ona önemli bir ders verir. Dava dilekçesinde şu ifadeler yer alıyor: "Kahramanlar sonunda kendi önyargılarının üstesinden gelir. Partnerleriyle barışır ve yarım kalan projelerini tamamlarlar. Bunu yaparak kaybettikleri statülerini geri kazanırlar ve kişinin gelişebileceğini ve olmak istediği kişi olabileceğini gösterirler."

Dava dilekçesinde, Disney'in Goldman'ın projesinden diyalogları ödünç alacak kadar ileri gittiği iddia ediliyor. Goldman'ın taslağında bir karakter, "Fil olmak istiyorsan, fil olabilirsin" diyor. Disney'in versiyonunda ise Judy şöyle diyor: "Büyüyünce fil olmak mı istiyorsun? Fil ol. Çünkü burası Zootopia. Herkes her şey olabilir." Bu diyalogdan da yola çıkarak projesinin çalıntı olduğu iddiasını güçlendiriyor.

Ancak yine sektörden bazıları ve izleyici yorumlarında Goldman’ın senaryosunun tamamen farklı olduğunu söylüyorlardı.

Onun senaryosu “Okulda zorbalığa uğrayan bir karikatürist olan kahraman, eseri "Zootopia" büyük bir televizyon hitine dönüşünce büyük bir başarı yakaladı. "Zootopia" çizgi filmi, gündüzleri hayvanat bahçesinde sergilenen hayvanlar olarak çalışan, ancak mesai bitiminde evlerine giden bir grup insan biçimli hayvan "genç" hakkındadır. Nüfusunun çoğunluğu insan olan bir şehirde yaşarlar. Zootopia şehrin adı değil, onların çalıştığı hayvanat bahçesinin adıdır. Burnu şişti, nişanlısıyla ilişkisini kesti, kazandığından çok daha fazla para harcadı ve sonra patronu programın çocuklar için kötü bir şeyi tanıtmasını istediği için işten kovuldu ve yerine başkası getirildi. Hayatı altüst olurken, her şeyini kaybedip tutuklanırken, karakterlerini halüsinasyon olarak görmeye başlar. Akıl sağlığı giderek bozulur ve sonunda bir akıl hastanesine gönderilir. Orada, tek bir 10 dakikalık seansta, bir psikiyatrist onu psikotik krizinden kurtarır ve o da özgürce hareket edip eski nişanlısının lise zorbasıyla evlenmesini engellemeye çalışır.

Daha da önemlisi Goldman’ın senaryosu, Zootopia'ya hiç benzemiyor. Filmde olan hiçbir şey senaryo taslağında yok. Tek benzer şey; "Birisi küçük bir kasabadan geliyor ve o küçük kasabaya geri dönüyor"

Goldman'ın komik hayvanlarla dolu ortamı, Disney’in Zootopia'sına sadece modern bir şehirde komik hayvanların olması bakımından benziyor. Komik hayvanlar, çoğunlukla insanlardan oluşan bir şehirde azınlıkta kalıyor. Onun tek gerçek argümanları "Başlığımı kullandılar". Dava da yeterli deliller olmadığından kabul edilmemiş.

Ülkemizde de pek çok kişinin projesi çalınmış onların demesiyle esinlenmiş ama dünya sinemasına yön veren Amerikan sinemasında hem de bilindik bir yapımcı, yönetmen, oyuncu ve senariste bile bu yapılıyorsa adı sanı duyulmamış pek çok kişiye yapılmamasına şaşmamak gerekir. Açıkçası bu bilgiler ışığında filmin çalıntı olmasa da esinlenildiği yüksek ihtimal. Ancak vizyona giren Zootropolis filminin konusu değil ama karakterler ve çizimler Goldmanın çizimleri ve karakterlerinden daha iyi ve güzel olduğunu da söylemek gerekir. Bizler izleyici olarak sadece filmden keyif almayı bakalım. Diğer konu sektörün ve mahkemelerin sorunu olacak gibi.