Dünya yeryüzünün en tehlikeli noktasına tam çeyrek asır sonra gerçekleşen uçuşu saniye saniye takip ediyor, süper güçler Çin ve ABD kozlarını paylaşıyor.
ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Çin'in bağımsızlığını tanımadığı Tayvan'ı ziyaret edeceğine dair söylentiler, Temmuz ayı içerisinde giderek arttı. 82 yaşındaki Demokrat siyasetçinin Tayvan'a gitmesine ABD yönetimi de mesafeliydi. Başkanı Joe Biden Nancy Pelosi'yi ziyaretten vazgeçirmeye çalıştı, "Ordu bunun iyi bir fikir olduğunu düşünmüyor" açıklamasını yaptı.
Alarma geçen Çin ordusu, muhtemel bir ziyaretin 'ciddi sonuçları olacağı' uyarısında bulundu, kayıtsız kalmayacağını açık şekilde ilan etti. Bir Çin ordu sözcüsü, askeri bir tepki bile gösterebilecekleri uyarısını yaptı: "Eğer ABD tarafı ısrarını sürdürürse, Çin ordusu asla boş oturmayacak ve güçlü önlemler alacak."
Temmuz ayının sonunda bir ABD savaş gemisi Güney Çin Denizi'nde göründü, tansiyon hiç olmadığı kadar zirveye tırmandı. Dahası, Çin ordusu Tayvan Boğazı'na savaş gemilerini gönderdi. Tam Tayvan'ın karşısında yer alan Fujian açıklarında gerçek mermiler ateşlendi.
Çin'in resmen yer aldığı son iki savaştan önce kullandığı 'Sizi uyarmadığımızı söylemeyin' sloganı, yeniden gündeme sokuldu. Slogana geniş şekilde yer veren Çin'in resmi yayın organı Global Times, 1962'deki Hindistan savaşı ve 1979'daki Vietnam çatışmasını hatırlattı.
'UÇAĞI DÜŞÜRELİM, SORUN DEĞİL'
Global Times'ın eski eski genel yayın yönetmeni ve Çin'in ünlü propagandisti Hu Xijin, Pelosi'nin uçağının Çin jetleri tarafından düşürülmesini önerdi. Ateşli propagandistin kısa sürede sildiği "Jetlerimiz tüm engelleyici taktikleri kullanmalı. Eğer bunlar halen çare değilse, bence Pelosi'nin uçağının düşürülmesi bence sorun değil" mesajı dünyayı çalkaladı.
Çin lideri Xi Jinping, telefonda konuştuğu ABD Başkanı Joe Biden'a "Tayvan'da ateşle oynamayın" dedi.
31 Temmuz sabahı uluslararası haber ajansları Pelosi'nin Asya turunun programını 'son dakika' koduyla dünyaya duyurdu. Deneyimli Demokrat politikacı ve beraberindeki ABD'li heyetin Singapur, Malezya, Güney Kore ve Japonya'yı ziyaret edeceği belirtilirken, Tayvan programda yoktu.
DEĞİŞEN PROGRAM
Nancy Pelosi 1 Ağustos tarihinde Singapur'a indi, oradan Malezya'ya geçti. Beyaz Saray, Temsilciler Meclisi Başkanı Malezya'nın başkenti Kuala Lumpur'dayken Tayvan'ı ziyaret edebileceğinin sinyalini verdi. Beyaz Saray sözcüsü John Kirby, "ABD Temsilciler Başkanı’nın istediği yere gitme hakkı var" dedi, Çin'e 'askeri bir provokasyon'a girişmemesi için uyarıda bulundu.
Pekin yönetimi ise savaş uçaklarını bu sabah Tayvan Boğazı'na gönderdi, uluslararası haber ajansları 180 kilometre genişliğindeki boğazda Çin savaş gemilerinin de bulunduğunu bildiriyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Hua Chunying, Pelosi'nin Tayvan'ın başkenti Taipei'ye gitmesi halinde ABD'nin bedel ödeyeceğini ilan etti.
TÜM ZAMANLARIN EN ÇOK İZLENEN UÇAĞI
Tüm bu gelişmelerin ardından Nancy Pelosi'yi taşıyan ABD uçağı Kuala Lumpur'dan havalandı, Güney Çin Denizi'ne doğru bir rota izlemeyip Filipinler hava sahasına ilerlemeye başladı. Uçuş izleme sitesi flightradar.com'da Pelosi'nin içinde bulunduğu SPAR19 uçağını anlık takip edenlerin sayısı 350 bini aştı.
Bloomberg, SPAR19'un şimdiye kadar dünyada anlık en çok insanın izlediği uçak olduğunu kaydediyor.
AFP: TAIPEI SESSİZLİĞİNİ KORUYOR
SPAR19'un kuzeye doğru yönelip Taipe'ye uçup uçmayacağı henüz belirsiz. Tayvan medyası, Pelosi'nin bugün yerel saatle 22.30’da başkent Taipei'deki Songshan Havalimanı'na ineceğini yazdı.
Agence France-Presse (AFP) haber ajansı, tüm gözlerin Tayvan'a çevrildiğini ancak buna karşın Taipei yönetiminin sessizliğini koruduğunu aktarıyor. AFP, Taipei'deki bir otelin önüne çekilen güvenlik çemberini gösteren fotoğrafları servis etti.
Nancy Pelosi'nin Tayvan'ı Asya turuna eklemesi, 1997 yılından bu yana ABD tarafından Taipei'ye yapılacak en üst düzey ziyaret anlamına geliyor.
UÇAK GEMİLERİ HAREKETE GEÇTİ
Filipinler'in doğusunda ilerleyen bir ABD savaş gemisinin uydu fotoğraflarını paylaşan Global Times gazetesi, Çin'e ait uçak gemileri Liaoning ve Shandong'un bulundukları limandan ayrılarak Tayvan'a doğru seyretmeye başladığını yazdı.
Resmi yayın organı Global Times, ayrıca Twitter hesabından Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurucusu Mao Zedung'a ait bir sözü retweet etti. Söz konusu paylaşımda, "Hiçbir yeri işgal etmeyeceğiz. Ancak diğerleri bizi işgal ederse karşı koyacağız ve sonuna kadar savaşacağız" ifadesi yer aldı.
Sosyal medyada paylaşılan görüntülerde ise, Tayvan'ın tam karşısında yer alan Çin şehri Fujian'da hareket halindeki tanklar yer aldı. Onlarca tankın sahilde yüzen Çinlilerin arasından geçtiği kayıtların yanı sıra Fujian merkezinde çok sayıda zırhlı araç ve tankın sokaklardan geçtiği görüldü.
ABD ordusu ise Tayvan'ın etrafına dört savaş gemisi yolladı. Söz konusu araçlardan biri, uçak gemisi USS Ronald Reagan.
Çin'in Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Zhang Hun, "Pelosi'nin ziyareti çok tehlikeli, çok kışkırtıcı olur" diyor.
Beyaz Saray sözcüsü Kirby ise, SPAR19'un Tayvan'a ilerlemesi halinde Çin'in ada yakınlarında füzeler atabileceğini ya da hava veya deniz kuvvetlerinin kapsamlı faaliyetlerde bulunabileceğini kaydediyor.
RUSYA ÇİN'İN ARKASINDA DURDU
Ukrayna'nın işgalinde Çin'in desteğini alan Rusya ise, beklendiği gibi Washington'u suçlayan açıklamalar yaptı. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria Zaharova, ABD'nin dünyayı istikrarsızlığa sürüklediğini söyledi.
23 milyon nüfuslu Tayvan, yıllardır muhtemel bir Çin işgalinin korkusuyla yaşıyor. Güney Asya'daki ada, Çin'in en hassas bölgesel sorunu.
ABD, Tayvan'ın bağımsızlığına da Çin'in adayı zorla ele geçirmesine de karşı çıkıyor ancak öte yandan Tayvan hükümeti ile gayriresmi ilişkilerini sürdürüyor.
180 KİLOMETRELİK BOĞAZ AYIRIYOR
Yeryüzünün en tehlikeli noktası olarak tanımlanan Tayvan Boğazı, Çin'le Tayvan'ı birbirinden ayırıyor. Boğazın genişliği ise, 180 kilometre. 1949 yılında Çin iç savaşı sırasında, komünistlere yenilen milliyetçiler, Tayvan adasına kaçmışlardı.
Çin'de 2005 yılında Ulusal Halk Kongresi'nin yıllık toplantısında, Tayvan’ın bağımsızlığına karşı gündeme alınan yasa tasarısı oybirliğiyle kabul edilmişti. Söz konusu yasa, resmi olarak bağımsızlık ilan etmesi halinde Tayvan’a karşı askeri güç kullanılmasını öngörüyor.
Çin Tayvan'ı bir gün anakara ile bir araya gelecek bir eyaleti olarak görse de, birçok Tayvanlı ülkelerinin bağımsız olduğunu savunuyor. Çin ayrıca uluslararası alanda tecrit etmeye çalıştığı Tayvan'la, diplomatik ilişkileri olan az sayıdaki ülkeye de baskı uyguluyor.
Pekin yönetimi 2019'un başında Tayvan'ın bağımsızlığının bir felaket olacağını duyurmuş, Xi Jinping ada ülkesine saldırabileceklerini söylemişti:
"Tayvan'daki herkes, bağımsızlığın, büyük bir felaket olacağını anlamalıdır. Ayrılıkçı herhangi bir adıma izin vermeyeceğiz. Kuvvet kullanmamak noktasında bir söz vermeyeceğimiz gibi, tüm gerekli adımları atmak konusunda da hakkımızı saklı tutacağız."
Tayvan'ın en önemli müttefiki ise, ABD. Washington, Nisan ve Mayıs 2019'da Çin'in muhalefetine rağmen Tayvan Boğazı'na savaş gemileri gönderdi. ABD Tayvan'la diplomatik ilişkisi kurmasa da çeşitli anlaşmalar gereği Tayvan'ı koruma altında tutuyor ve bu ülkeye silah satıyor. Pentagon'un açıkladığı verilere göre, son 10 yılda Tayvan'a 15 milyar dolardan fazla silah satışı yapıldı.
