Türk sinema tarihinde ilklere imza atan filmler

ASLI YEŞİLYURT

Diğer ülkelerde daha önce başlayan sinema serüveni ülkemize çok geç gelse bile Türk sineması hızlı bir gelişim göstermiştir. Tabi bu gelişimde Yeşilçam Filmleri, o filmlere imzasını atan çok usta yönetmenler, oyuncular da yetenekleriyle bu yükselişe destek olmuştur. Türk sinemasının gelişiminde yer alan ‘ilk’leri biraz hatırlayalım mı? 

• İLK TÜRK FİLMİ

İlk Türk filmi; Osmanlı’nın 1. Dünya Savaşı’na girdiği dönemde Rusya’nın İtilaf Devletleri’yle birlik olmasında sonra Yeşilköy’deki Rus Anıtı’nın yıkılma anıdır. Bu tarihi anı kaydeden ve ilk Türk filmi unvanına sahip olan ‘Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı’ filminin arkasındaki isim Fuat Uzkınay’dır.

• İLK KONULU TÜRK FİLMİ

Türk sinema tarihinin bir konuyla çekilen ilk filmi ‘Leblebici Horhor Ağa’ filmi olacakken, oyunculardan birinin ölmesiyle bu şans ikinci film olan ‘Himmet Ağa’nın İzdivacı’na kalmış. Ancak bu filmin de 1914 yılında çekiliyor olması, oyuncuların askere alınmasıyla başarısızlıkla sonuçlanmıştı.

Tüm bu talihsiz denemeler sonrası ilk konulu filmin Sedat Semavi imzalı ‘Pençe ve Casus’ filmi olmasına yol açmıştır.

• İLK ÖDÜLLÜ FİLM

Türk sinemasının ilk ödül alan filmi ‘Unutulan Sır’ filmidir. Türk Sinema Cemiyeti tarafından düzenlenen ‘ilk Türk filmi yarışması’nda seçilmiştir.

• İLK KEZ ULUSLARARASI ÖDÜL ALAN FİLM

Türkiye içerisinde ilk ödül alanı söyledik. Uluslararası alanda ödül almak ise Türk sinemasına bambaşka bir boyut kazandıran bir başarı olmuştur. Tabi bilmeyen yoktur ama Uluslararası film festivallerinde ödül alan ve adını dünyaya duyuran ilk Türk filmi de 1963 yılında yapılan usta isim Metin Erksan imzalı ‘Susuz Yaz’ filmidir. Film, Berlin Film Festivali’nde Altın Ayı Ödülü almıştır.

• İLK SESLİ FİLM

Türk sinemasının ilk sesli filmi olma şansını gösteren film 1931 yılında gösterime giren ‘İstanbul Sokaklarında’ filmidir. Muhsin Ertuğrul imzalı film, aynı zamanda tarihimizde ilk ortak yapım olma unvanını da almıştır. Film, Türkiye, Mısır ve Yunanistan yapımıdır.

• İLK DUBLAJ

Türk sinema tarihinde ilk dublaj bir Alman filmi olan Gün Batarken filminde yapılmıştır. Filmde dublajı Galip Arcan yapmıştır. Türk sinemasında ilk kadın dublaj yönetmeni ise Sacide Keskin’dir.

• İLK ÇOCUK OYUNCU

Türk sinema tarihinde kamera karşısına geçen ilk çocuk oyuncu ise ‘Aysel Bataklı Damın Kızı’ filminde oynayan Ergun Köknar’dır.

• İLK KORKU FİLMİ

Türk sinemasına başka bir boyut kazandıran ve şu anda vizyona giren filmleri düşündüğümüzde Türk sinemasının iskeletini oluşturan ilk Türk korku filmi ise ‘Çığlık’ isimli filmdir.

• İLK RENKLİ TÜRK FİLMİ

Renkli zamana geçtiğimizde ise renkli olan ilk Türk filmi 1953 yapımlı ‘Halıcı Kız’ filmidir. Film, o dönemlerde sinema sektöründe ‘tekel’ oluşturan Muhsin Ertuğrul’un da son filmidir.

• TÜRK SİNEMASINDA İLK SANSÜR

Türk sinema tarihinde bir ilk de sansür uygulamasından geliyor. Türk sinemasında sansüre uğrayan ilk film ‘Mürebbiye’ oluyor. Sansürün nedeni ise ‘filmdeki bir Fransız kızının ahlaksızca gösterilemeyeceği, Fransızların küçük düşürülmesi’ olarak açıklanıyor.

• İLK KÖY FİLMİ

Türk sinemasında ilk köy filmi denemesi unvanına sahip olan film, ‘Aysel Bataklı Damın Kızı’ filmidir.

• İLK MASAL FİLMİ

Türk sinemasında 1970’de başlayan masal filmlerinin çekimi ilk olarak Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler masalı ile gerçekleşmiştir.

• İLK KOMEDİ FİLMİ

Türk sinema tarihinin ilk komedi filmi, 1917 yılında yapılan ‘Bican Efendi Vekilharç’ filmidir.

• İLK KOMEDİ SERİSİ

Türk sinema tarihinin ilk komedi filmi olan ‘Bican Efendi Vekilharç’ filmi çok beğenilince 2. Ve 3. Filmi olan ‘Bican Efendi Mektep Hocası’ ve ‘Bican Efendinin Rüyası’ filmleri yayınlanıyor. Durum böyle olunca bu filmler de Türk simasının ilk komedi serisini oluşturarak tarihe geçiyor.

• İLK KADIN YÖNETMEN

Tartışmalı da olsa kayıtlara geçtiği şekilde Türk sinema tarihinin ilk kadın yönetmeni ve yapımcısı, Cahide Sonku’dur. Sonku, Vatan ve Namık Kemal filmlerini çekmiştir.

• İLK TÜRK ASILLI KADIN OYUNCULARIN GÖRÜLDÜĞÜ FİLM

Halide Edip Adıvar’ın eserinden Muhsin Ertuğrul imzasıyla uyarlanan ‘Ateşten Gömlek’ filmi, Türk sinema tarihinde Türk asıllı kadın oyuncuları ilk kez beyaz perdede gördüğümüz filmdir. Beyaz perdede gördüğümüz bu öncü kadınlar ise Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyir’dir.

• ŞARKICI VE OYUNCU MODASI

Şarkıcı oyuncular modasını başlatan isim Muhsin Ertuğrul’dur. Muhsin Ertuğrul, Allah’ın Cenneti filminde Münir Nurettin Selçuk’u oynatmıştır.