Özkan YILDIRIM/ÖZEL RÖPORTAJ
Öncelikle başkanım bizleri, ekibimizi tekrardan ağırlamış olmanızdan dolayı teşekkür etmek istiyorum. Önce pandemi sonrasında hemen ülkemizin kuzeyinde patlak veren savaş, bu gelişmeler ve süreç ile ilgili bizlere ne gibi bilgi verirsiniz.
ÜLKENİN TEMEL TAŞLARIDIR
Maalesef Cumhuriyet tarihimiz boyunca zaman zaman askeri darbeler, darbe teşebbüsleri 15 Temmuz gibi, 12 Eylül gibi, 27 Mayıs gibi süreçler yaşadık ama hepsinin altından kalktık. Fakat bu pandemi süreci çok daha farklı bir sıkıntı yarattı. Niye? Hiçbir krizde dükkânlar kapanmamıştı, maalesef bu pandemi nedeniyle dükkânlar kapandı, esnaf, sanatkâr siftah yapamadı. Bu elbette ekonomik kayıp, bunun yanı sıra çok fazla can kayıpları oldu Bursa'da, ülkemizde, dünyada. Bunların hepsi sosyal hayatı ekonomik hayatı olumsuz etkiledi. Tam biz belki de bu pandeminin sıkıntılarından kurtuluyoruz derken Rusya-Ukrayna Savaşı patlak verdi. Tabii bunun da çok büyük etkileri oldu, özellikle enflasyonun artmasında, hayat pahalılığı konusunda çok çok etkileri oldu. Burada da en fazla etkilenen esnaf ve sanatkâr oldu yine maalesef. Zaten küçük sermayesi ile nafakasını temine çalışan esnaf ve sanatkâr gerçekten zor günler geçirdi. Peki, bitti mi? Bitmedi işte görüyorsunuz pandemi tekrardan nüks etmeye başladı, vakalar artıyor, savaş hala devam ediyor. Bunun enflasyona olan etkileri önümüzde. Bütün bunlar tabii hayatı, toplumun tüm kesimini olumsuz etkiledi, etkiliyor.
Kredi tam zamanında can suyu oldu
Burada yapılması gerekenler neydi o günkü dönemde esnafa can suyu şeklinde belki 2-3 ay kira ödeyemediği, belki de yanında çalışanların maaşını ödeyemediğinden, bu yüzden özellikle hemen ödemesi gereken borçların ödenmesi ile ilgili burada hükümetimiz 25.000 TL'lik bir kredi çıkardı. Bu krediyi neredeyse esnaflarımızın tümü aldı alma hakkına sahip oldu. Çünkü siciline bakılmadı, incelenmedi. İlk defa kredi alacaklar bu 25.000 TL'yi almak için bankalara gitti. Hangi bankalara gitti Halk Bankası, Ziraat Bankası, Vakıflar Bankası gibi kamu bankalarına devlet bankalarına gitti her zaman olduğu gibi devlet bankaları üzerine düşeni yaptı, üzerine düşeni yaptığı derken hükümetin vermiş olduğu desteklerle yaptı talimatlarla yaptılar. İlk önce alanlar dediğim gibi kamu bankalarından aldı daha evvel bizden kredi almış olanlar da kooperatiflere başvurarak kredi aldı. 25.000 TL büyük bir para değil ama en azından 2-3 aylık birikmiş kirasını borçlarını ödeyebilmek için iyi oldu. Burada iftiharla söyleyebilirim ki 25 binlik Kredi'de ‘Bursa Esnaf Kefalet Kooperatifi’ Türkiye'de en çok esnafa kredi veren kooperatif oldu. Bursa üzerine düşeni fazlasıyla yaptı. Türkiye'de 960 kooperatif içerisinde en çok kredi veren kooperatifi oldu. Bunun yanında senetler ötelendi, bazı borçlar da diğer taksitlere yayılmak suretiyle ertelendi, icralar durduruldu. Bunlar da tabii önemli desteklerdi. Dolayısıyla ben şunu söylemek istiyorum. Tam zamanında bir kurtarma operasyonu yapılmış oldu, tam kırılma zamanında. Belki bu 25.000 TL o anda verilmeseydi çok daha kötü tablolarla karşılaşabilirdik. Bunun yanında tabi normal kullandığımız kredilerde artarak destek verilmesi, sayesinde esnaf ve sanatkârın bu dönem içerisinde çok büyük destek vermek suretiyle bu kardeşlerimize, arkadaşlarımıza dükkânlarını kapatmadan hayata devam etmesini sağladık. Dükkânın kapanmaması demek kendisinin işsiz kalmaması, çalışanların işsiz kalmaması istihdamın aynen devam etmesi gerçekten ekonomik anlamda çarkların dönmesine vesile oldu aynı zamanda sosyal dengeyi de sağladı. Nasıl sağladık? Eğer biz bu desteği sağlamasaydık kooperatifler olarak kamu bankaları olarak hükümetin verdiği destekleri sağlamasaydık dünya kadar kepenk kapanmıştı. Dünya kadar insan işsiz kalmıştı ve Allah kimseyi işsiz bırakmasın. İşsiz kalan insan her türlü melaneti yapabilir. Çünkü “Aç tavuk buğday ambarını deler” derler. Açlıkla kimseyi Allah terbiye etmesin, kimseyi de işsiz bırakmasın. Yani şunu söylemek istiyorum.1952 yılından itibaren kurulmuş olan kooperatifler çok büyük işlevi yerine getirdi, bu dönemde bilhassa. Bu dönemde hiç olmadığı kadar destek verdik. Çok büyük bir görevi ifa etmenin huzurunu yaşıyoruz. Üzerimize düşen görevi layıkıyla yerine getirdiğimize inanıyoruz. Yeterli mi? Yetmez, esnafa daha fazla hizmet daha fazla desteklerin verilmesi kanaatindeyim ama bütçeler çerçevesinde de bunları ancak yapabildik yapmaya da devam ediyoruz.
VERİLEN DESTEKLER ÇOK YERİNDE
Özel bankalar sizin de söylemiş olduğunuz gibi gerçekten de kredi vermeye imtina ediyorlar. Biz bu arada kooperatifçilik tarihinin en büyük desteğini sağladık.2001 krizi olduğunda hatırlarsanız o zaman ne oldu bir tek anayasa kitapçığı fırlatıldı yani ortada ne bir savaş, ne pandemi vardı, bir şey yoktu, hiçbir şey yok. O günkü dönemde kooperatiflerde çok büyük sıkıntılar oldu, dükkânlar kapanmadığı halde o kadar olumsuz etkilendi kooperatiflerin üçte ikisi verdiği kredileri tahsil edemedi. Zaten verilen kredi 120 milyondu o zamanın parasıyla ve 64 milyonu takipteydi, tahsil edilemiyordu. Bugüne bakıyorsunuz pandemi nedeniyle o kadar dükkân kapatıldı şu oldu bu oldu bugün 960 kooperatiften sadece 28 kooperatif şu anda kredi veremez durumda. Diğerlerinin hepsi kredi verir durumda. Onun haricinde hepsi faal durumda. Bu neyi gösteriyor verilen desteklerin çok yerinde olduğunu gösteriyor. Bu birincisi. İkincisi ise esnafımızın zor şartlarda olmasına rağmen borcunu ödeme gayreti içerisinde olan bir kesim olduğunu gösteriyor. Bu aynı zamanda kooperatiflerin esnafa kredi verişlerinde isabetli, rakamları isabetli kişilere verdiğinin işaretidir yani topyekûn bir başarı öyküsü.
NEREDEN NEREYE GELDİĞİMİZİN GÖSTERGESİ
Size rakamları vereceğim kooperatiflerin kuruluş tarihi 1952, geldik 2022 ye, 70 yıllık bir süreç var. Bursa Esnaf Kefalet Kooperatifi Türkiye'de kurulan 3. kooperatiftir. Ankara ve Eskişehir'den sonra 21 Temmuz 1952 senesinde kurulmuştur. 10-15 gün evvel 70.kuruluş yıldönümümüzdü. Bu dönem içerisinde Bursa esnafına çok büyük destekler sağladık, yani tabii sonradan kurulan kooperatiflerimizle beraber bugün Bursa’mızda ilçelerle beraber 20 tane Esnaf Kefalet Kooperatifi var. Biraz önce ifade ettim 2002 sonunda 120 milyon olan Türkiye genelindeki kredinin 4 katını sadece Bursa esnaf kredi Kefalet Kooperatifi vermekte. Buna ilçeler dâhil değil sadece burası. Bu da nereden nereye geldiğimizin bir göstergesi. Aslında bu yeterli mi? Elbette yeterli değil, esnaf daha fazlasını sonuna kadar hak ediyor. Çünkü bu ülkenin temel taşı Esnaf ve sanatkârlarımız. İşte pandemi döneminde gördük, berber kapattı dükkânını insanlar gidip traş olamadı, berberin kıymeti o zaman anlaşıldı. Kasaba gidemedi şuraya gidemedi buraya gidemedi esnaflarımızın kıymeti pandemi döneminde çok daha iyi anlaşıldı. Esnaf kefalet kooperatiflerinin kıymeti de yine pandemi döneminde çok iyi anlaşıldı. Hani derler ya hastaneler için ‘Allah eksikte etmesin muhtaçta etmesin’ diye kooperatiflerde aynı şekilde olmazsa olması durumuna geldi ülkemizin.
İYİ VE KÖTÜ GÜNLERİNİZİN TEK DOSTU
İyi günde de lazım işini büyütmek için, kötü günde de lazım ayakta kalıp kepengi kapatmamak için. Hep söylüyorum sağlık çalışanlarımızdan Allah razı olsun çok büyük mücadele verdiler, hayatlarını tehlikeye attılar. Bir yerde bizde kooperatifler olarak o dönemlerde buralar hıncahınç esnaf doluydu biri gidiyor biri geliyordu, her yer koridor doluydu. Cumartesi pazar demedik esnafın en çok ihtiyacı olduğu dönemde onlara hizmet vermeye devam ettik. Bu tabii Türkiye açısından ekonomi açısından sosyal dengeler açısından fevkalade güzel bir şey oldu. Emeği geçen herkese Teskomb genel başkanımıza, Halkbank genel müdürümüze, bütün şube müdürlerimize, kooperatif çalışanlarımıza ama tabii ki siyasi iradenin destekleri içinde emeği geçen herkese teşekkür ediyorum.
HAZİRAN SONU 79 MİLYAR OLDU
Bu desteklere hala devam ediyoruz. Tarihimizin en büyük desteklerini verdik. 2002 yılında bütün Türkiye’de Kooperatifler 120 Milyon kredi vermişlerdi bugün Haziran sonu itibariyle gelmiş olduğumuz rakam 79 milyar. Ama bakın pandemi başladığında 2019'un sonu, 2020'nin başı olmuş oluyor, Türkiye’de kullanılan Kredi 39 milyar 2022 Haziranında iki buçuk yıllık süreçte 79 milyara geliyor bu rakam. 2,5 senedeki artış %101. 1952'den 2019'a 68 yılda sağlanan desteğin %101 fazlası 2 buçuk sene de sağlanmış oldu. Bursa özeline geliyorum, 2020 başında kullanılan kredi 1 milyar 853 milyon. 2,5 yıl sonra 2022 Haziran'ında gelinen rakam 3 milyar 100 milyon. Orada da yine %78 artmış durumda. Bu esnafa verilen desteğin göstergesi rakamlarla konuşuyorum, afaki değil bunlar resmi rakamlar.
Gönül birliğiyle sıkıntıları aştık
En güçlü ekonomi ülkesi olan Almanya bugün çok sıkı tedbirler alıyor. Birtakım tedbirler almak zorunda kaldılar. Burada hepimiz fedakârlıklarımızı yapmanız lazım, kaç tane darbe, ekonomik sıkıntı yaşamamıza rağmen elbirliğiyle gönül birliği ile sıkıntıların altından kalktık. Şimdi yine aynı şeyi hepimizin yapması lazım, bütün kesimlerin birlik ve beraberlik içerisinde olması gerekiyor. Gerekirse tedbirler alacağız. Elbette alacağız mutlaka alacağız dediğim gibi Almanya gibi bir ülke alıyorsa biz de alacağız tedbirlerimizi, bunun altından kalkacağımıza ben inanıyorum. Çünkü birlik beraberliğimizin olacağına inanıyorum. Bu birlik ve beraberlik sayesinde bunun altından kalkacaktır Türk insanı. Yaşadığımız bu ekonomik krizlerden darbelerden birtakım dersler çıkardık, Yani ‘kul sıkışmayınca Hızır yetişmez’ derlermiş kul sıkışmayınca Hızır’da yetişiyor bizim insanımızda müteşebbis bir insan bakıyorsunuz bir başka mesleğe, sektöre geçiş yapabiliyor. Yatay-dikey her türlü bir şeyler yapmak suretiyle nafakasını sağlamaya çalışıyor. Krizler bizde bir yerde krizleri fırsata çevirme durumunu da ortaya çıkartmış oluyor. Bir de büyük sermayesi olan kişiler belki hemen bir başka işe giremeyebilir ama küçük sermayeli olan esnaflarımız başka bir işe daha revaçta olan bir işe geçiş yapabiliyor.
Başkanım çok güzel konulara değindik, son olarak buradan esnaflarımıza neler söylersiniz?
ENSEYİ KARARTMAYA GEREK YOK
Kesinlikle hiç moral bozmadan devam etmek lazım, enseyi karartmamak lazım derler biliyorsunuz. Zor günleri hep beraber birbirimize destek olmak suretiyle aşacağız. Zaten Türk toplumunda bir yardımlaşma duygusu vardır, bu krizleri atlatırken; baba oğluna sahip çıktı, oğul babaya sahip çıktı, komşu komşuya sahip çıktı, akraba akrabaya sahip çıktı bu şekilde biz bunları atlattık. Onun için bunda da yine yardımlaşma duygumuzu biraz daha fazlalaştırarak bunun altından kalkacağımıza ben inanıyorum.
KAPIMIZ HEP AÇIK
Hep söylüyorum arkadaşlar bu kapı hep açık benim kapım hep açık bunu kapatırsan sen kapatırsın, ben kapatmam. Yani aldığını gününde ödersen buradan tekrar ve artarak kredi alabilirsin. Sen gününde ödersen başka arkadaşa alıp bunu veriyoruz. Türkiye'nin en düşük maliyetli kredisi. Yarın buradan kredi alamazsan başka hiçbir yerden kredi alamazsın. Onun için kooperatifimize sahip çıkalım. Eksik olmasın esnafımız da bunun bilinci içerisinde hareket ediyor, karşılıklı saygı sevgi devam ediyor. Kooperatiflerimiz artık Türkiye genelinde bir iktisat kuruluşları oldu gerçekten başkanlarımız, yöneticilerimiz, çalışanlarımız bu işlerde tecrübe sahibi oldu. Bu tecrübe bizi daha çok başarıya götürüyor. Son olarak buradan bütün esnaflarımıza sanatkârlarımıza, Türkiye'de yaşayan 85 milyon Türk insanına sevgilerimi, saygılarımı göndermek istiyorum, esenlikler diliyorum.
