Her yıl BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD), BM Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), BM Dünya Gıda Programı (WFP) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından ortaklaşa yayınlanan Dünyada Gıda Güvenliği ve Beslenmenin Durumu Raporu’nun 2021 yılı sayısı kamuoyuna açıklandı. Rapor, Covid-19 pandemisinin etkisi henüz tam olarak haritalanmamış olsa da, pandemi döneminde kendi alanında yapılan ilk küresel değerlendirme olma niteliğini taşıyor. Önceki sayılarında, milyonlarca çocuğun gıda güvenliğinin tehlikede olduğunu ortaya koyan Raporun önsözünde, “Ne yazık ki, salgın, dünyadaki insanların yaşamlarını ve geçim kaynaklarını tehdit eden gıda sistemlerimizdeki zayıflıkları ortaya çıkarmaya devam ediyor” değerlendirmesi yapıldı. Artan diplomatik ivmeye yeni umutlar bağlamış olsalar bile, “kritik bir dönemeç” konusunda uyarmaya devam eden FAO Genel Direktörü Qu Dongyu; IFAD Başkanı Gilbert F. Houngbo; UNICEF Direktörü Henrietta H. Fore; WFP Direktörü David Beasley; WHO Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Yaklaşan BM Gıda Sistemleri Zirvesi, Büyüme için Beslenme Zirvesi ve iklim değişikliğine ilişkin COP26 ile gıda sistemlerini dönüştürerek gıda güvenliğini ve beslenmeyi ilerletmek için bu yıl eşsiz bir fırsat sunuyor. Bu olayların sonucu, BM Beslenme Üzerine Eylem On Yılı’nın ikinci yarısını şekillendirmeye devam edecek” diye yazdılar.
BM RAPORU’NDAN VERİLER
2010’ların ortalarında, umutları söndüren geri dönüşü olmayan bir düşüş olarak yukarı doğru yönelmeye başlayan açlık, rahatsız edici bir şekilde, 2020’de hem mutlak hem de orantılı olarak arttı ve nüfus artışını geride bıraktı. 2019’daki yüzde 8,4 oranı da geçildi ve geçen yıl tüm insanların yaklaşık yüzde 9,9’unun yetersiz beslendiği tahmin ediliyor. Yetersiz beslenen insanların yarısından fazlası (418 milyon) Asya’da; üçte birinden fazlası (282 milyon) Afrika’da ve daha küçük bir oranı (60 milyon) Latin Amerika ve Karayipler’de yaşıyor. Ancak açlıktaki en keskin artış, nüfusun yüzde 21’inde tahmini yetersiz beslenme yaygınlığının diğer bölgelerin iki katından fazla olduğu Afrika’da yaşandı.
RAKAMLAR KARAMSARLIĞI ARTIRDI
Diğer ölçümlerde de 2020 yılı karamsardı. Genel olarak, 2,3 milyardan fazla insan (veya küresel nüfusun yüzde 30’u) yıl boyunca yeterli gıdaya erişimden yoksundu. Orta veya şiddetli gıda güvensizliğinin yaygınlığı olarak bilinen bu gösterge, bir yıl içinde önceki beş yılın toplamı kadar adeta sıçradı. Cinsiyet eşitsizliği derinleşti; Güvensiz gıda tüketen her 10 erkeğe karşın, 2020’de güvensiz gıda tüketen 11 kadın vardı (2019’da 10,6’dan artarak). Bu dönemde kötü beslenme tüm alanlarda devam etti ve çocuklar yüksek bir bedel ödedi. 2020’de, 149 milyondan fazla beş yaşın altında olan çocuğun gelişme geriliği yaşadığı ya da yaşlarına göre çok kısa olduğu tahmin ediliyor. Ayrıca 45 milyondan fazla çocuğun zayıf ya da boyuna göre çok zayıf ve yaklaşık 39 milyon çocuğun aşırı kilolu olduğu tahmin ediliyor. Tam 3 milyar yetişkin ve çocuk, yüksek maliyetler nedeniyle sağlıklı beslenemedi. Üreme çağındaki kadınların yaklaşık üçte biri anemiden mustarip. Küresel olarak, bazı alanlardaki ilerlemelere rağmen – örneğin, daha fazla bebek sadece anne sütü ile besleniyor olmasına rağmen – dünya 2030 yılına kadar herhangi bir beslenme göstergesi için hedeflere ulaşma yolunda değil.
DİĞER AÇLIK VE KÖTÜ BESLENME ETKİLERİ
Dünyanın birçok yerinde, pandemi durgunluklara neden oldu ve gıdaya erişimi tehlikeye attı. Ancak pandemiden önce de açlık yayılıyordu; yetersiz beslenme konusundaki ilerleme gecikti. Bu, çatışmalardan, iklim krizinden veya diğer ekonomik gerilemelerden etkilenen veya yüksek eşitsizlikle mücadele eden ülkelerde daha da fazlaydı. Raporda, gıda güvensizliğinin ana itici güçleri olarak tanımlanan bunların hepsiyle etkileşim halinde. Mevcut eğilimlere göre, Dünyadaki Gıda Güvenliği ve Beslenme Durumu, Sürdürülebilir Kalkınma Amacı 2’nin (2030 yılına kadar sıfır açlık) yaklaşık 660 milyonluk bir marjla kaçırılacağını tahmin ediyor. Bu 660 milyonun yaklaşık 30 milyonu pandeminin kalıcı etkileriyle bağlantılı olabilir.
NELER YAPILABİLİR?
Rapora göre, gıda güvenliğini sağlamak, beslenmeyi iyileştirmek ve sağlıklı beslenmeyi herkese ulaştırmak için gıda sistemlerini dönüştürmek şart. Bu yılki baskı, altı “dönüşüm yolu”yla daha da ileri gidiyor. Yazarlar, açlık ve yetersiz beslenme etmenlerinin etkisini yok etmek için bu yolların “tutarlı bir politika ve yatırım portföyü setine” dayandığını söylüyorlar.
Rapor, her ülkenin karşı karşıya kaldığı her bir etmene (veya etmenlerin kombinasyonuna) bağlı olarak, politika yapıcıları şunları yapmaya çağırıyor:
-İnsani yardım, kalkınma ve barış tesisi politikalarını çatışma alanlarına entegre etmek- örneğin, ailelerin gıda karşılığında kıt kaynaklarını satmasını sosyal koruma tedbirleri yoluyla önlemek;
-Örneğin, küçük ölçekli çiftçilerin iklim risk sigortasına ve tahmine dayalı finansmana geniş erişimini sağlayarak gıda sistemlerinde iklim dayanıklılığını artırmak;
-Ekonomik sıkıntılara karşı en savunmasız olanların dayanıklılığını güçlendirmek – örneğin, pandemi tarzı şokların veya gıda fiyatlarındaki dalgalanmaların etkisini nakit destek programları aracılığıyla azaltmak;
-Besleyici gıdaların maliyetini düşürmek için tedarik zincirleri boyunca müdahale etmek – örneğin, biyolojik olarak güçlendirilmiş ürünlerin tarımını teşvik etmek veya meyve ve sebze yetiştiricilerinin pazarlara erişimini kolaylaştırmak;
-Yoksulluk ve yapısal eşitsizliklerle mücadele etmek – örneğin, teknoloji transferleri ve sertifikasyon programları aracılığıyla yoksul topluluklardaki gıda değer zincirlerini güçlendirmek;
-Gıda ortamlarını güçlendirmek ve tüketici davranışlarını değiştirmek – örneğin endüstriyel trans yağları ortadan kaldırarak ve gıda tedarikindeki tuz ve şeker içeriğini azaltmak veya çocukları gıda pazarlamasının olumsuz etkilerinden korumak.
YÖNETENLERE ÇAĞRI
Rapor aynı zamanda dönüşümü mümkün kılmak adına “yönetişim mekanizmaları ve kurumlarına kolaylaştırıcı bir ortam” sağlanması için de çağrıda bulunuyor. Politika yapıcıların geniş çapta istişare etmesini; kadınları ve gençleri güçlendirmeyi, veri ve yeni teknolojilerin kullanılabilirliğini genişletmeyi tavsiye etmektedir. Her şeyden önce yazarlar, dünyanın şimdi harekete geçmesi gerektiğini ya da önümüzdeki yıllarda pandeminin şoku geçtikten çok sonra bile, açlık ve yetersiz beslenmenin etmenlerinin artan bir yoğunlukla tekrarladığını izleyeceğini söylüyor. (gidahatti.com)
