Dizüstü bilgisayarınızın çevreye etkisini azaltacak 11 ipucu

İklim krizinin tüm dünyayı etkilediği günümüzde, küresel sıcaklık artışını 1,5°C eşiğinin altında tutmak için sera gazı emisyonlarının önemli ölçüde azaltılması gerekiyor. Uzmanlar, büyük etki yaratacak küçük eylemlerle bunun mümkün olabileceğini düşünüyor. Söz konusu satın alma alışkanları olduğundaysa atılabilecek pek çok adım bulunuyor. “Karbon ayak izimizi azaltmak için her birimiz, kritik öneme sahip dizüstü bilgisayar satın alımı da dâhil olmak üzere basit tercihler yapabiliriz” diyen Dell Technologies Müşteri Çözümleri Grubu Türkiye Satış Müdürü Ümit Yeşiltaş, dizüstü bilgisayar kullanıcılarının çevreye vereceği zararı en aza indirecek 11 ipucu veriyor.

1- Karbon ayak izinizi bilin Karbon ayak izinizin ne kadar olduğunu biliyor musunuz? Bu, hayatınızı sürdürürken ürettiğiniz karbondioksit, metan, azot oksit ve diğer gazlar dâhil olmak üzere sera gazlarının (GHG'ler) miktarıdır. Piyasada carbonfootprint.com gibi karbon ayak izinizi hesaplamanıza yardımcı olabilecek bazı hesaplayıcılar mevcut. Bunları kullanarak hesapladığınızda kendi ayak izinize siz bile şaşırabilirsiniz. Dolayısıyla bunu bilmek nerede tasarruf yapabileceğinizi bulmanızda ilk adım olabilir. Birçok marka da sürdürülebilirlik odaklı satın alma kararlarınızda size daha fazla bilgi sunmak için çeşitli modellerin karbon ayak izini karşılaştırmanıza yardımcı olacaktır.

2- Eski elektronik cihazlarınızı sosyal faydaya dönüştürün Geri dönüşümü aslında bir atık sorunu olarak düşünüyoruz, oysa bu aynı zamanda bir iklim sorunu. Örneğin, geri dönüştürülmüş alüminyumdan yapılan bir ürün, aynı ürünün işlenmemiş alüminyumdan üretilmesine kıyasla yüzde 95 daha az karbon ayak izine sahip olabiliyor. Bu nedenle yeni bir dizüstü bilgisayar veya yeni bir teknolojik cihaz satın almadan önce, sorumlu bireyler olarak eskisini nasıl iade edebileceğinizi, yenileyebileceğinizi veya geri dönüştürebileceğinizi düşünün. Örneğin Elektronik Atıkların Geri Dönüşümünü Destekleme Derneği (Electronic Waste Recycling Support Association (EAGD), elektronik atıkların belediyeler ve lisanslı geri dönüşüm şirketleri aracılığıyla geri dönüşüme gönderilmesini, tamir edilmesini, kullanılabilir hâle getirilmesini ve ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmasını sağlıyor. EAGD'ye resmî web sitesinden kolayca ulaşabilir ve elektronik cihazlarınızın belirttiğiniz adresten teslim alınmasını sağlayabilirsiniz.

3- Değiştirmeden önce tamir edebilir misiniz? Ürünleri daha uzun süre kullanımda tutmak ve çöpe atılmasını engellemek için onarım bir gereklilik olduğundan, bir dizüstü bilgisayarın onarım ve geri dönüşüm göz önünde bulundurularak tasarlanıp tasarlanmadığını kontrol etmeniz önemli. Bir bileşen yapışkanla kaplıysa ve parçaların birbirinden ayrılması saatler sürüyorsa, onarılması o kadar kolay olmayabiliyor ve hatta geri dönüştürülmesi mümkün olmayabiliyor. Bazı markalar müşterilerinin, ürünlerini kendileri tamir etmek istemeleri durumunda ihtiyaç duydukları kaynaklara, yedek parçalara ve desteğe kolay erişmelerini sağlıyor. Örneğin Dell gibi bazı markalar, ürünlerin çalıştırılmasını ve çalışır durumda tutulmasını sağlayan bilgilere, kılavuzlar ve karşıdan yüklemelerle çevrimiçi erişimi kolaylaştırıyor. Parça listelerinin çevrimiçi olarak yayımlanması, müşterilerin kendi onarımlarını yapmaları için parça sipariş edebilecekleri anlamına geliyor. Dell Technologies, müşterilerin çözebileceği birçok sorun için neredeyse 100 ürüne yönelik adım adım parça değiştirme talimatları sağlayan bir artırılmış gerçeklik uygulaması bile geliştirdi.

4- Yükseltme yapın Çoğumuz en yeni uygulamaları kullanabilmek veya oyunları oynayabilmek için bilgisayarımızı değiştirmeyi düşünürüz. Yenisini satın almadan önce, cihazınızın normal ömrünü uzatmak için bellek, depolama, grafik kartları veya CPU gibi bileşenleri yükseltip yükseltemeyeceğinizi kontrol edin.

5- Eski cihazlar yeni cihazınız olabilir Yeni bir dizüstü bilgisayar almaya karar verdiyseniz, neden yenilenmiş bir dizüstü bilgisayar almayı düşünmüyorsunuz? Yetkili bir yenileme programı üzerinden inceleme yaptırmak, web sitelerinden birebir satın almanın belirsizliğini ortadan kaldırıyor. Böylece cihazınızı ve çalışmalarınızı koruyan bir garantiyle içiniz rahat oluyor.

6- Sürdürülebilir üretim cihazlar tercih edin Eğer yeni satın alıyorsanız, hangi malzemelerden üretildiğine bakabilirsiniz. Dizüstü bilgisayar üretiminde kullanılabilecek geri dönüştürülebilir çok sayıda malzeme var. Kâğıt yapım endüstrisinden geri dönüştürülen ağaç bazlı biyoplastik, geri kazanılmış karbon fiber, tüketiciden gelen geri dönüştürülmüş plastik ve Hint fasulyesi yağından yapılan yeni biyo-bazlı kauçuk ayaklar dâhil olmak üzere geri dönüştürülebilir ve yenilenebilir malzemelerin tümü artık sürdürülebilir dizüstü bilgisayar üretiminde kullanılabiliyor.

7- Enerji verimliliğine önem verin Evinizde enerji tasarruflu LED ampuller kullanıyorsunuz, peki dizüstü bilgisayarınız enerji verimliliğini biliyor musunuz? Enerji tasarruflu cihazlar, ihtiyaç duyulan enerji miktarını azaltmanıza ve elektrik faturalarınızı düşürmenize yardımcı oluyor.

8- “Bekleme modunda” sarf edilen enerjiyi azaltın TV'ler, mikrodalga fırınlar, klimalar gibi hemen hemen tüm yeni elektrikli aletler, çoğu zaman tüketicinin bilgisi olmadan günde 24 saat bekleme modunda elektrik tüketiyor. Birçok ülkede bekleme modunda elektrik tüketimi üzerine yapılan çalışmalar, bekleme modu elektrik tüketiminin toplam hane elektrik tüketiminin yaklaşık yüzde 3 ile yüzde 10'unu oluşturduğunu gösteriyor. Ancak Türkiye'deki haneler için bekleme modu elektrik tüketiminin miktarını ve yüzdesini belirlemeye yönelik yapılmış bir çalışma henüz bulunmuyor. Ülkemizde çok yaygın olmasa da internet üzerinden elektrik tüketimini ölçen elektronik cihazlar satın alabilirsiniz. Bazı lisanslı elektrik dağıtım şirketleri web sitelerinde ev aletlerinin ne kadar elektrik tükettiğini hesaplayan ücretsiz programlar sunuyor. Bunun yanında, elektrik tüketim davranışınızı değiştirebilir, örneğin dizüstü bilgisayarınızı gereksiz yere aşırı şarj etmekten kaçınabilirsiniz. Şarj olur olmaz fişini çekmek enerji tasarrufu sağlayacak ve pilinizin daha uzun süre dayanmasına yardımcı olacaktır. Ayrıca bilgisayarınızın güç ayarlarını, arkadan aydınlatmalı klavye, ekran parlaklığı gibi özellikleri optimize ederek ve ayarlarınızı "En İyi Pil Ömrü"ne göre yaparak enerji tüketimini azaltabilir ve pil ömrünü koruyabilirsiniz.

9- Ambalaj bazında sürdürülebilir seçimler yapın Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü ve WWF Türkiye’nin (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) hazırladığı “Türkiye'de Plastik Atık Sorunu ve Politika Önerileri" raporuna göre her yıl 11 milyon ton plastik atık denize karışıyor. Türkiye; Mısır ve İtalya’dan sonra Akdeniz’e en çok plastik atık bırakan üçüncü ülke konumunda yer alıyor. Bu noktada ambalaj bazında sürdürülebilir seçimler yapmak önem taşıyor. Daha sürdürülebilir bir dizüstü bilgisayar seçmek istiyorsanız, şirketin strafor veya geri dönüşümü zor ya da imkânsız olan diğer ambalaj malzemelerini kullanıp kullanmadığını kontrol edebilirsiniz. Birçok şirket artık daha sürdürülebilir ambalajlar yapmak için geri kazanılmış plastikler ve bambu gibi doğal ürünler kullanıyor. Sizler de bu sayede sorumlu birer birey olarak bu ambalajları geri dönüştürebilir veya kompost hâline getirebilir ya da eski teknolojinizi geri dönüşüme gönderirken bunları kullanabilirsiniz!

10- Geleceğe dönük hareket edin Çevreyi koruma konusunda üzerinize düşen görevi yerine getirmek istiyorsanız, yapabileceğiniz en kolay şeylerden biri dizüstü bilgisayarınızı iyi hâlde tutmak. Bu da onu zarardan korumak ve ömrünü uzatmak anlamına geliyor. O hâlde bilgisayarınızın verimliliğini optimize etmek ve virüslerden kaçınmak için yazılımınızı düzenli olarak güncelleyin, pile gereken önemi verin ve dizüstü bilgisayarınızı temiz tutun! Yazılım, ekrandaki parmak izlerinden kurtulmanıza yardımcı olamasa da enerji açısından verimli dizüstü bilgisayarınızın yeni gibi çalışmasını sağlamanıza yardımcı olabilir. Örneğin Dell'in bilgisayarınızda çalışan SupportAssist uygulaması, virüsleri kaldıran, sorunları tespit eden, ayarları optimize eden ve ne zaman güncelleme yapmanız gerektiğini bildiren akıllı bir teknoloji. Bunların tamamı ise dizüstü bilgisayarınızı daha sağlıklı tutuyor, değiştirme veya yenileme/geri dönüştürme ihtiyacını azaltıyor. Mobil hâldeyken sürdürülebilir dizüstü bilgisayar tercihinizi korumak için bir dizüstü bilgisayar çantası satın almayı düşünün. Çifte sürdürülebilirlik tercihi için piyasada, okyanuslardan toplanarak geri dönüştürülmüş plastiklerden üretilen Ecoloop Pro Sırt Çantası gibi çevreye duyarlı ürünler mevcut.

11- Çok yönlü, işlevsel cihazlar tercih edin Cihazınızı ne kadar çok işlevli hâle getirebilirsiniz? Örneğin, dizüstü bilgisayarınızı okul, iş ve eğlence için kullanabilir misiniz? Oyun oynamayı seviyorsanız, oynadığınız oyunda sizi zorlamayacak, zaman sınırı olduğunda odaklanmanızı sağlayabilecek bir bilgisayar arayın. Eski tabletlerinizi veya telefonlarınızı, alarm sistemleri veya diğer kullanımlar için ev yönetim cihazları olarak yeniden kullanmayı bile düşünebilirsiniz. Bir tüketici olarak, şirketlerin toplu karbon ayak izi konusunu ne kadar ciddiye aldıklarını etkileme gücüne sahipsiniz. Satın alma kararlarınızı verirken güçlü sürdürülebilirlik programlarına sahip şirketlerin ürünlerini seçerek onları ödüllendirmeyi tercih edebilirsiniz. Ayrıca, sosyal medya veya diğer kanallar aracılığıyla çalışmalarını takdir ettiğinizi bildirebilirsiniz. Çünkü herkes, arada sırada küçük bir pozitif desteği hak eder! İster oy sandığında ister kasada olsun, yaptığınız seçimler ekonomiyi karbondan arındırma ve iklim değişikliği çözümleri konusunda baskı oluşturma isteğinizi temsil eder.