Önce referandum, ne anlama geliyor bilmek gerek?
Referandum anayasa değişikliği, yasaların kabulü gibi bazı önemli meselelerde halkın iradesini belirlemek amacıyla yapılan oylamadır.
Referandumda halkın iradesi idareye doğrudan doğruya yansıtmakta olup demokrasinin güzel bir örneğidir. Önemli meselelerde halkın iradesini belirlemek amacıyla yapılan oylamadır. Halkın seçtiği insanlar ya da anayasa değişikliğine halkın karar vermesi halkın iradesini ve sorumluluğunu yansıtmaya çalışmaktır.
Türkiye’de çok az uygulanan referanduma, gelişmiş ülkelerde daha çok fazla şahit oluyoruz.
Doğrudan demokrasinin fiilen uygulanmasındaki güçlük sebebiyle temsili demokrasi sistemidir. Bu sistemin sakıncalarını giderebilmek için yarı doğrudan demokrasi sistemine gidilmiştir. İşte referandum bunlardan bir tanesidir. Yarı doğrudan demokrasi denilen halkın yönetime katılmasının bu şekilde ise; seçmenlerin görevi, sadece temsilciler seçmek değildir. Aynı zamanda seçmenler gerek anayasa yapma ve gerekse yasama yetkisine oylarıyla katılırlar.
Türkiye’de, 1960’dan bu yana 6 kez referandum yapıldı. Bu referandumların 5’i ‘evet’ oyu çıkarken, yalnızca birinde halk ‘hayır’ oyu kullandı. Türkiye’de yapılan referandumların kısaca öz geçmişi:
İlk defa referandum, 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesinin ardından hazırlanan '1961 Anayasası’ için yapıldı. Referandum sonrası 1961 Anayasası, yüzde 61.7 oranında ‘’evet’’ oylarıyla kabul edildi.
İkinci referandum ise ‘1982 Anayasası’ için yapıldı. 12 Eylül 1980 darbesinden sonra oluşturulan Danışma Meclisi tarafından hazırlanan Anayasa 7 Kasım 1982’de yapılan referandumda yüzde 91.37 oranında evet ile kabul edildi. Referandum sonucunda Cumhurbaşkanlığına askeri darbenin lideri Kenan Evren seçildi.
Üçüncü referandum anayasasının geçici 4. Maddesi ile bazı siyasilere getirilen 5 ve 10 yıllık siyasal yasakların kalkıp kalkmaması yönündeki halkın iradesini öğrenmek amacıyla 6 Eylül 1987’de düzenlendi. Yüzde 50.1 ile evet, ucu ucuna bıçak sırtı ile eski siyasilerin yasağı kalktı ve yeniden siyaset sahnesine döndüler.
Dördüncü referandum Anayasa’nın 127. maddesindeki yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınıp alınmaması oldu. Bu halk oylaması, 25 Eylül 1988’de yapıldı. Seçmenlerin yüzde 65’i ‘’hayır’’ dedi ve değişiklik kabul edilmesi böylece 13 Kasım 1988 olarak öngörülen erken yerel seçime halk onay vermedi.
Beşinci referandum 21 Ekim 2007 yapıldı. Anayasa’nın bazı maddelerinde değişiklik yapılması hakkında kanun referanduma götürüldü. Referandum maddeleri ise şöyle idi.
1.Cumhurbaşkanı halk tarafından seçilmesi.
2.Aynı kişinin 2 kez cumhurbaşkanı seçilebilmesi.
3.Cumhurbaşkanının görev süresinin 7 yıldan 5 yıla indirilmesi.
4.Cumhurbaşkanlığı seçiminin görevdekinin süresi sona ermeden önceki 60 gün içinde tamamlanması.
5.Genel seçimlerinin 5 yıl yerine 4 yılda bir yapılmasına.
6.TBMM deki seçimler dahil, tüm oturumların 184 milletvekiliyle açılması.
Referandum sonucu ise yüzde 68.95 ‘evet’ çıkarak anayasa değişikliği kabul edildi.
Altıncı referandum 12 Eylül 2010 yılında yapıldı. Anayasada yapılan 26 maddelik bir değişiklik için referanduma sunuldu. Referandum sonucu ise yüzde 57.88 ‘evet’ çıkarak anayasa değişikliği kabul edildi.
Yedinci referandum ise 16 Nisan 2017 de yapılacak.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında 18 maddesinde değişiklik yapılması hakkında kanun, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından halkoyuna sunulmak üzere yasanın onaylanmasıyla yedincisi yapılacak.
Referandum sonucunun ülkemize yararlı olması dileklerimle.
Nice yenilik, değişiklik ve ülkeyi kalkındıracak referandumlara…
