Türkiye’de kolayca temin edilebilen ve limitleri kullanıcı gelirinin kat kat üzerinde olan kredi kartları, hem tasarrufu önlüyor hem de borç batağına sürüklüyor. Avrupa ve Amerika’da kredi kartları, kullanıcısının bankalardaki mevduatı kadar limitle sınırlandırılırken, Türkiye’de kolayca temin edilmesi dikkat çekiyor. Uzmanlar, kredi kartıyla yapılan alışverişlerde bolca taksit imkânı sunulmasının da bilinçsiz tüketicileri borca sürüklediğine ve israfı körüklediğini ifade ediyor. Beyaz eşya, mobilya, elektronik ve altın alışverişinde kartlarda tanınan taksit sayısı artınca tasarruf azalıyor.
TASARRUF TAKSİTLE TERS ORANTILI
İç tüketimin canlı tutulması için kartlı alışverişlerde taksit sayısının yükseltildiği dönemlerde tasarrufun azaldığı rakamlara yansıyor. 2009’da yüzde 21,4 olan Türkiye’deki tasarruf oranı 2017’de yüzde 25,4’e kadar çıktı fakat 2020 sonu itibariyle yüzde 19’a geriledi. Türkiye’de parası olmasa da tüketicilere kredi kartıyla istediği kadar alışveriş yapma imkânı sunulmasının önüne geçilecek ciddi düzenlemelere ihtiyaç var.
GELİRİNİN DÖRT KATI KADAR LİMİT VERİLİYOR
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) son olarak Eylül 2020’de kredi kartı limitleri ile ilgili bir düzenleme yaptı. Bankalar müşterilerine kredi kartı limiti belirlerken çeşitli kriterleri dikkate alıyorlar. Müşteriden gelirlerini beyan etmeleri isteniyor. Ancak ilk defa kredi kartı sahibi olacak bir gerçek kişinin tüm kart çıkaran kuruluşlardan temin ettiği kredi kartları için tanınacak toplam kredi kartı limiti, ilk yıl için, ilgilinin aylık ortalama net gelirinin iki katını, ikinci ve sonraki yıllar için ise dört katına kadar çıkabiliyor. Gelirini beyan edemeyenler de yüksek limitli kartlara sahip olabiliyor. Geçen yıl yapılan düzenlemeyle; müşterinin bankada mevduat ya da altın hesabı varsa kredi kartı limitinin yükseltilmesi imkânı verildi. Daha önceki uygulamada geliri beyan edemeyenlere 2 bin lira limitli kredi kartı tahsis edilebiliyordu. BDDK, dört ay önce yaptığı düzenlemeyle gelirini beyan edemeyen ancak bankada 50 bin liralık mevduat hesabı olan bir kişiye mevduatı kadar kredi kartı limiti verebilmenin yolunu açtı.
HAZIR PARA HARCAMAYI SEVMİYORUZ
Bankalar Arası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre, banka kartları ve kredi kartları ile kasım ayında toplam 109 milyar TL’lik ödeme yapıldı. Bu tutarın 90,7 milyar TL’sinde kredi kartları, 18,3 milyar TL’sinde banka kartları kullanıldı. Bu rakamlar, kartlı alışverişlerde kredi kartıyla yapılan ödemelerin banka kartıyla yapılan ödemelerin 5 katı olduğunu gösteriyor.
LİMİTLER KAZANCIN 4 KATINA ÇIKIYOR
BDDK’nın resmi internet sitesinde kimler kredi kartı alabileceği konusunda şu açıklama bulunuyor: 18 yaşından büyük olan, ayırt etme gücüne sahip, kısıtlama altında bulunmayan ve kredibilitesi ilgili bankaca uygun görülen kişiler kredi kartı alabilir. Bankalar, kendilerine kredi kartı için başvuran kişilerin gelirleri, mali geçmişi, skorlama sonuçları ile yasaklılık ve engel durumlarını değerlendirmek suretiyle, kişiye özel kullanım limitleri belirler. Bununla birlikte, bir gerçek kişinin sahip olduğu tüm kredi kartları için tanınacak toplam kredi kartları limiti, ilk yıl için ilgilinin aylık ortalama net gelirinin iki katını, ikinci ve sonraki yıllar için ise dört katını aşamaz.”
ALIŞVERİŞ TUZAKLARI
Kasım’da internetten kartlı ödeme tutarının en çok yoğunlaştığı günler sırasıyla 27 Kasım Cuma ve 11 Kasım Çarşamba oldu. Bu iki tarihin, bireyleri çılgınca tüketime yönlendiren gün ve kutlamalar olması dikkat çekiyor. Her yıl tüm dünyada kasım ayının dördüncü cuma gününe denk gelen “Kara Cuma” ve Türkiye’de “Süper Cuma”, “Muhteşem Cuma” ve “Efsane Cuma” gibi isimler de verilen alışverişlerde büyük bir çılgınlık yaşandı. Dünyada “Bekarlar Günü” olarak adlandırılan 11 Kasım gününde de her yıl büyük bir tüketim çılgınlığı yaşanıyor. 27 Kasım’da yapılan kartlı ödeme tutarı geçen yılın aynı gününe (29 Kasım) göre yüzde 41 artarak 1,94 milyar TL olurken, 11 Kasım günü yapılan kartlı ödeme tutarı ise geçen yılın aynı gününe göre yüzde 53 artarak 1,81 milyar TL’ye ulaştı.
KART SAYISI 260 MİLYONU AŞTI
Bankalararası Kart Merkezi (BKM), 1 Aralık 2020 tarihi itibariyle; Türkiye’de 75,3 milyon adet kredi kartı, 185 milyon adet banka kartı kullanılıyor. Kasım 2019 ile kıyaslandığında kredi kartı adedinde yüzde 8’lik, banka kartı adedinde ise yüzde 13’lük artış yaşandı. Toplam kart sayısı ise 260 milyon adede ulaşarak geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11 oranında artış gösterdi. (yenisafak.com)
