BTÜ’nün tescillenen kalitesi belgelendirildi BTÜ’nün tescillenen kalitesi belgelendirildi

Türbinli motorlarda kritik bir teknoloji aşaması olarak kabul edilen “tek kristal kanatçık döküm” çalışmaları, Savunma Sanayii Başkanlığı AR-GE ve Teknoloji Yönetimi Dairesi tarafından desteklenen KRİSTAL Projesi ile 2016 yılında TEI ve TÜBİTAK MAM işbirliği ile başlatıldı. Proje kapsamında kazanılan bilgi ve tecrübeler ışığında Türkiye’nin ilk milli helikopter motoru TEI-TS1400’ün yüksek basınç türbininde kullanılacak soğutmalı ve soğutmasız türbin kanatçıklarının üretimi tamamlanarak TEI’ye teslim edildi. Türbin kanatçıkları, Türkiye’nin havacılık motorlarında lider şirketi TEI-TUSAŞ Motor Sanayii A.Ş. tarafından tasarlanan ve üretilen Türkiye’nin ilk milli helikopter motoru TEI-TS1400’ün TS5 numaralı motorunda kullanılacak. Çalışma koşullarında maruz kalınan yüksek sıcaklıklar, çok yönlü kuvvetler ve zorlayıcı çevre şartları altında parça ve motor bütünlüğünü koruma gereklilikleri sebebiyle havacılık motorlarının en kritik parçalarından olan türbin kanatçıkları, nikel esaslı süper alaşımdan tek kristal yapıda hassas döküm yöntemi ile üretiliyor. Bu parçalar ihtiva ettikleri son derece hassas soğutma kanalı tasarımları ile 1400C’ye varan sıcaklıkta çalışmaya uygun olup, tek kristal dökümleri, bunun sonrasında uygulanan ısıl işlemler ve tahribatsız kontrol yöntemlerinin eş zamanlı geliştirilmesi sayesinde önemli bir adım daha atıldı. TÜBİTAK MAM tarafından yüksek kalite standartlarında üretilen tek kristal döküm kanatçıklar, ilk olarak TEI-TS1400 motorunun yer testlerinde kullanılacak, projenin ilerleyen aşamalarında ise havacılık açısından oldukça kritik önem taşıyan sertifikasyon süreçlerinde ve sonrasında da nihai motorda kullanılacak. TÜBİTAK Gebze Yerleşkesi'nde düzenlenen teslim törenine TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, TEI Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mahmut F. Akşit, TÜBİTAK MAM Başkanı Dr. Osman Okur, Malzeme Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Metin Usta, Başuzman Mühendis Doç. Dr. Havva Kazdal Zeytin’in yanı sıra TEI ve TÜBİTAK MAM proje ekiplerinin yöneticileri ile çalışanları katıldı. TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Mandal, törende yaptığı konuşmada TÜBİTAK MAM ve ve TEI'nin birlikte çalışması sonucu havacılık motorlarının en kritik teknolojileri arasında yer alan tek kristal türbin kanatlarının başarıyla üretildiğini söyledi. Mandal, hem soğutmalı sistemin hem de soğutmasız sistemin tasarımından üretimine kadar bir öğrenme sürecini kapsadığını vurgulayarak, "Söz konusu üretimin yanında aynı zamanda bizim burada kazandığımız yetkinlik ve yeteneğin, malzeme teknolojilerinin ülkemizin özellikle savunma sanayisindeki gelişimi ve sürdürebilirliği noktasında da bir önem arz ettiğini düşünüyorum" dedi. (İHA)